Polskie zwyczaje świąteczne – Boże Narodzenie po polsku
Tradycje bożonarodzeniowe mają w Polsce bardzo duże znaczenie. Zwyczaje te są pielęgnowane i przekazywane z pokolenia na pokolenie, by wciąż mogły nadawać obchodom świąt uroczysty, rodzinny charakter. Co ciekawe, niektóre z nich nie występują w żadnym innym kraju – nie odnajdziemy ich nawet u naszych najbliższych europejskich sąsiadów.
Świętowanie Wigilii Bożego Narodzenia
Wyjątkowa ważność tego dnia niepodważalnie wpisała się w polską tradycję świąteczną. W wielu państwach, np. w Wielkiej Brytanii, Wigilia Bożego Narodzenia nie jest uznawana za szczególną okazję wartą celebrowania. Stanowi ona zwyczajny, powszedni dzień. W Polsce zwyczaj świętowania Wigilii nieodłącznie wiąże się z przygotowaniem uroczystej kolacji, w której czasie, w rodzinnym gronie, spożywamy dwanaście postnych potraw, m.in. kutię, barszcz z uszkami, pierogi, smażonego karpia czy kapustę z grochem. Dania trafiające na świąteczny stół są bezmięsne. Zwyczaj ten sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa i praktykowanych wówczas postów wyrażających oczekiwanie na niezwykle istotne wydarzenia.
Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Wypatrywanie tego znaku po zmroku to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej sygnalizującej narodziny Jezusa i prowadzącej do niego Trzech Królów. Tradycje również w polskich domach stawią się Bożonarodzeniowe szopki. Drewniane, często ręcznie malowane figurki świętych i zwierząt stanowią ozdobę świątecznego domu. Zazwyczaj szopka zajmuje miejsce pod świąteczną choinką. Polacy sami tworzą szopki lub wykorzystują gotowe elementy do stworzenia wyjątkowej dekoracji dostępne np. na stronie HOLYART.
Sianko pod obrusem
W Polsce – tak samo, jak w innych krajach, gdzie kultywowane są chrześcijańskie zwyczaje – święta Bożego Narodzenia przepełnia niepowtarzalna symbolika. Przykładem tego może być dekorowanie wigilijnych stołów białym obrusem, co stanowi odniesienie do Eucharystii. Biel kojarzy się również z czystością i boskością – atrybutami nowonarodzonego Chrystusa. Z kolei sianko umieszczane pod obrusem nawiązuje do betlejemskiego żłóbka Jezusa. Dawniej przez lata w Polsce praktykowano też inny zwyczaj. Pszenicę, len, owies i żyto wiązano w snopki, które gospodarz rozmieszczał w każdym z czterech kątów swojego domu. Po zakończonej wieczerzy wigilijnej „bukietami” zbóż obwiązywano drzewa owocowe, co miało zapewniać urodzaj w trakcie przyszłych zbiorów.
Łamanie się opłatkiem
Tuż przed rozpoczęciem kolacji wigilijnej Polacy dzielą się opłatkiem. Ten świąteczny zwyczaj, praktykowany obecnie wyłącznie w kilku krajach w Europie, podkreśla szczególną więź łączącą ze sobą najbliższych, a także gotowość do wybaczenia i pojednania się. Opłatek oznacza chleb – dar Boga Stwórcy i owoc pracy rąk ludzkich. Symbolizuje także miłość i przyjaźń, jakie powinniśmy okazywać sobie wzajemnie w tym wyjątkowym dniu. Dzielenie się opłatkiem nawiązuje do gestu łamania chleba podczas Mszy Świętych.
Przygotowanie dodatkowego, pustego miejsca przy wigilijnym stole
Zwyczaj ten stanowi wyłącznie polską tradycję świąteczną. Pozostawienie pustego miejsca przy stole wiąże się z chęcią uczczenia przyjścia Chrystusa na świat. Nowonarodzone dzieciątko ma być szczególnym gościem w trakcie wieczerzy. Przygotowanie dodatkowego nakrycia podkreśla też gotowość przyjęcia pod nasz dach wszystkich potrzebujących, strapionych i samotnych, by mogli radośnie przeżyć szczególny wieczór poprzedzający święta Bożego Narodzenia.
Choć najczęściej wspomniane miejsce przy stole pozostaje puste przez całą kolację, w niektórych regionach Polski kultywuje się zwyczaj zapraszania do swojego domu wybranych osób ze swojego otoczenia, aby nie spędzały samotnie Wigilii. Tego rodzaju gest wyrażać ma gościnność będącą odpowiedzią na postawy mieszkańców Betlejem, zamykających się na przyjęcie Jezusa i jego opiekunów. Dawniej, niezależnie od zamożności gospodarzy, obyczaj ten był powszechny w całej Polsce.
Boże Narodzenie w Polsce jest, obok Wielkanocy, najważniejszym świętem religijnym. Celebrowanie tych szczególnych grudniowych dni ma również rodzinny, ciepły i radosny charakter. Kultywowanie polskich zwyczajów świątecznych sprzyja umacnianiu więzi łączących członków rodziny i akcentowania narodowej tożsamości, ale też nadaje obchodom Bożego Narodzenia niepowtarzalne piękno, na które można z utęsknieniem wyczekiwać przez wiele miesięcy.
