Projekt ustawy o OSP budzi niepokój posła Paszyka
Przedstawiony przez Prawo i Sprawiedliwość projekt ustawy o OSP ocenia obornicki poseł Krzysztof Paszyk.
Ochotnicy w całej Polsce zastanawiają się nad losem swoich jednostek. Interpelację poselską skierował do Ministra Spraw Wenętrznych i Administracji obornicki poseł Krzysztof Paszyk. Pytania kierowane do Mariusza Kamińskiego dotyczą m. in. planowania ograniczenia liczby jednostek OSP, ale także o umundurowanie, odznaczenia, czy limitu finansowania dla strazaków.
Poniżej treść interpelacji poselskiej:
Poseł na Sejm RP Oborniki, dnia 14.05.2021 rok
Krzysztof Paszyk
Klub Parlamentarny
Koalicja Polska – PSL,
UED, Konserwatyści
Sz. Pani
Elżbieta Witek
Marszałek Sejmu RP
Na podstawie art. 191 i 192 Regulaminu Sejmu RP wnoszę interpelację poselską skierowaną do Pana Mariusza Kamińskiego –Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie projektu ustawy o ochotniczej straży pożarnej.
Z wyrazami szacunku
/-/ Krzysztof Paszyk
Sz. Pan
Mariusz Kamiński
Minister Spraw Wewnętrznych
i Administracji
Interpelacja poselska
w sprawie projektu ustawy o ochotniczej straży pożarnej
29 kwietnia 2021 r. w siedzibie MSWiA, podczas konferencji prasowej ogłoszono założenia projektu ustawy o ochotniczej straży pożarnej. Obecnie projekt podlega konsultacjom społecznym. Przedmiotowy projekt ustawy budzi liczne zastrzeżenia i obawy ze strony członków OSP i ZOSP w całym kraju. W ich ocenie przyczyni się on do likwidacji znacznej części jednostek OSP. Wedle szacunków ZOSP RP w nowym systemie przetrwa zaledwie 1/3 istniejących dzisiaj jednostek, a wiele gmin zostanie faktycznie pozbawionych opieki i ochrony strażaków ochotników. Jednostki które przejdą do nowego systemu zostaną poddane ścisłej kontroli ze strony władz państwowych i samorządowych, co będzie oznaczało faktyczną likwidację ponad stuletniej autonomii OSP.
Najważniejsze zagrożenia dla funkcjonowania i autonomii OSP wynikające z projektu ustawy:
- OSP, które nie będą w stanie utworzyć JRG OSP przestaną być jednostkami ochrony przeciwpożarowej i nie będą mogły brać udziału w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Będą mogły funkcjonować na zasadach określonych wyłącznie w Prawie o stowarzyszeniach, tak jak działają np. stowarzyszenia kulturalne, edukacyjne, numizmatyczne, czytelnicze. Utracą możliwość finansowania OSP przewidzianego obecnie w ustawie o ochronie przeciwpożarowej. Sama wola utworzenia JRG OSP nie wystarczy, ponieważ by to uczynić trzeba będzie spełnić m.in. minimalne wyposażenie JRG OSP w pojazdy gaśnicze i specjalne oraz sprzęt i środki techniczne, minimalne standardy zdolności operacyjnej, minimalne standardy gotowości operacyjnej, które określić ma minister właściwy do spraw wewnętrznych w rozporządzeniu. OSP która nie spełni tych wymogów utraci status jednostki ochrony przeciwpożarowej. Pod znakiem zapytania stoi także dalsze istnienie specjalistycznych OSP, np. ratownictwo wodne, grupy poszukiwawcze z psami. Projekt ustawy o OSP nie widzi dla nich miejsca.
- W obecnie obowiązującej ustawie o ochronie przeciwpożarowej zadania OSP wymienione zostały przykładowo. Statuty OSP mogą dowolnie je rozszerzać. Projekt ustawy o OSP zadania spoza sfery działalności jednostki ochrony przeciwpożarowej zawiera w katalogu zamkniętym, co praktycznie uniemożliwia ich rozbudowanie.
- Projekt ustawy o OSP wprowadza konieczność zatwierdzenia statutu OSP przez radę gminy oraz rozszerza wymogi co do treści statutu OSP dotyczące ochrony przeciwpożarowej. Niezatwierdzenie statutu OSP przez radę gminy sprawi, że OSP nie będzie mogła być OSP w rozumieniu ustawy o OSP.
- Projekt ustawy o OSP wprowadza ścisłą kontrolę i nadzór nad OSP, dający możliwość wydawania bezpośrednich poleceń. Kłóci się to całkowicie z zasadami określonymi w Prawie o stowarzyszeniach. Obecnie włączenie OSP do KSRG następuje na podstawie umowy trójstronnej - PSP, OSP, gmina - obowiązki OSP z tym związane są konsekwencją dobrowolnego przyjęcia przez OSP na siebie obowiązków. Wpływ bezpośredni PSP na OSP dotyczy kwestii będących bezpośrednio związanych z przynależnością OSP do ksrg. Przypomnieć należy o art. 11 ust 2. ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 (Dz. U. 1991 Nr 88 poz.400) o Państwowej Straży Pożarnej, który stanowi że: „Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje określone w ustawach”. Oznacza to, że kontrolę zadań o których mowa w art. 4 i 6 projektowanej ustawy i nałożonych na OSP prowadzić będzie PSP w odniesieniu do jednostek, które wyodrębnią JRGOSP. Pamiętać należy, że w ustawie o ochronie przeciwpożarowej jest również zapis dający uprawnienia Komendantowi Głównemu PSP, wojewodzie, staroście, odpowiednio na obszarze kraju, województwa lub powiatu określania zadań krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, koordynacji jego funkcjonowania i kontroli wykonywania wynikających stąd zadań, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska kierowania tym systemem. Kontrola dotyczyła tylko OSP KSRG, realizowana w ramach inspekcji gotowości bojowej. Z powyższego wynika, że zakres kontroli w odniesieniu do OSP został znacznie rozszerzony.
- Od półtora wieku członkowie OSP zwani są strażakami. Projekt ustawy o ochotniczej straży pożarnej prawnie eliminuje możliwość posługiwania się tym nazewnictwem, posiadającym bardzo dobrą konotacją społeczną. Zgodnie z projektem ustawy strażacy ochotnicy będą nazywani ratownikami OSP. Funkcjonariusze PSP oraz członkowie innych jednostek ochrony przeciwpożarowej (np. straży zakładowych) nadal będą mieli prawo tytułować się strażakami. Projekt ustawy o OSP stawia wyraźne podziały między członkami OSP, wyraźnie rozgraniczając ratowników OSP od innych członków OSP.
- Świadczenia na rzecz ratowników ochotniczej straży pożarnej. Zapis w proponowanej formie jest bardzo ogólny, niedający jednoznacznej odpowiedzi jak go interpretować i w jakiej wysokości mają być rekompensaty. Prowadzić to będzie do wielu sporów, często kończących się w sądzie.
- Umundurowanie. Projekt ustawy o OSP w zakresie umundurowania specjalnego ujednolici je z umundurowaniem PSP w wymiarze wizualnym. Brak zapisów w projekcie ustawy na temat umundurowania wyjściowego i galowego sprawia, że „ratownicy OSP” oraz pozostali członkowie OSP do niego nie będą mieli prawa. Wiążą się z tym konsekwencje w zakresie jednolitości ceremoniału, wyróżnień itp. dotyczących strażaków ochotników.
- Legitymacje dla ratowników OSP będą wydawane według wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. OSP stracą tu swoją samodzielność.
- Spośród członków OSP, które pozostaną jednostkami ochrony przeciwpożarowej(najprawdopodobniej nie więcej niż 1/3 obecnie istniejących OSP), prawo do wyróżnień posiadać będą wyłącznie ratownicy OSP. Przy czym decyzje w sprawie przyznawania wyróżnień przydzielają sobie wyłącznie władze państwowe. Praktycznie zostanie wyeliminowany system przyznawania wyróżnień przez samych ochotników w ramach istniejącego systemu działalności OSP.
- OSP z JRG OSP będą miały finansowanie ze źródeł wskazanych w projekcie ustawy, z tym że minister właściwy do spraw wewnętrznych corocznie określi wysokość środków finansowych i ich podział na zapewnienie wyłącznie zdolności i gotowości operacyjnej JRG OSP oraz wykonywania zadań na rzecz ochrony ludności. Czyli zostanie z jednej strony wprowadzone ograniczenie możliwości przekazywania wyższych kwot ponad granice określone w rozporządzeniu na zapewnienie gotowości bojowej, a z drugiej wymusi m.in. na gminach zapewnienie minimalnych środków. Ograniczy to możliwość specjalizacji OSP na terenie gmin. Prowadzić będzie, w przypadku dużej liczby OSP na terenie gminy, do wybiórczego finansowania konkretnych OSP z pominięciem innych. W konsekwencji spowoduje to likwidację wielu OSP.
- Koszty szkoleń PSP. W projekcie ustawy o OSP jest przeniesienie zapisu art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej z pominięciem jednego wyrazu: „nieodpłatnie”. Nie można przyjąć, że pominięcie jest czysto przypadkowe, ponieważ przepis w pozostałym zakresie zachował swoje dotychczasowe brzmienie (z uzupełnieniami).Tak więc szkolenia będą finansowane z innych źródeł. Projekt ustawy jednak ich nie wskazuje.
- Projekt ustawy pozbawia OSP środków z wpływów z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia od ognia. Projektodawca uchylając art. 38 ustawy o ochronie przeciwpożarowej pozbawia jednostki OSP znaczących środków na ich rozwój.
- Z ustawy o ochronie przeciwpożarowej została usunięta definicja krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz usunięty został art. 14, w którym określono ramy systemu, w tym cele systemu, zadania, podmioty itd. Usunięto również art. 12 w ustawie o ochronie przeciwpożarowej, w którym ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych przypisano nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Pozostawiono natomiast art. 21, w którym nadano uprawnienia ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych określenia w drodze rozporządzenia, zakres, szczegółowe warunki i tryb włączania jednostek ochrony przeciwpożarowej do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Jest to jasny kierunek zmian – wzmocnienie kontroli rządu nad jednostkami OSP.
Mając powyższe na uwadze, w odpowiedzi na apele strażaków ochotników, kieruję do Pana Ministra następujące pytania:
- Dlaczego Rząd chce tak bardzo ograniczyć liczbę jednostek ochrony przeciwpożarowej w Polsce?
- Dlaczego tak wiele obecnie funkcjonujących obecnie jednostek OSP ma być pozbawionych statusu liczbę jednostek ochrony przeciwpożarowej?
- Na jakich zasadach mają w nowym systemie funkcjonować jednostki specjalistyczne OSP, np. ratownictwo wodne, grupy poszukiwawcze z psami?
- Dlaczego pozbawia się jednostki OSP możliwości samodzielnego określania swoich zadań oraz wprowadza się zatwierdzanie statutu przez rady gmin?
- Dlaczego projekt ustawy tak znacznie rozszerza kontrolę ze strony państwa nad posiadającymi dotąd sporą autonomię jednostkami OSP?
- Dlaczego projekt ustawy, wbrew wielopokoleniowej tradycji zabrania strażakom ochotnikom używania określenia „strażak” i konsekwentnie określa ich jako „ratowników OSP”?
- Dlaczego projekt pozbawia strażaków ochotników prawa do umundurowania wyjściowego i galowego?
- Dlaczego pozbawia się OSP samodzielności w kwestii ustalania wzoru i wydawania legitymacji?
- Dlaczego pozbawia się OSP samodzielności w kwestii przyznawania odznaczeń?
- Dlaczego gminom zostanie odgórnie (przez MSWiA) narzucony limit finansowania jednostek OSP?
- Dlaczego z projektu ustawy (w porównaniu do obecnie obowiązującej ustawy) usunięto zapis stanowiący, że szkolenia ze strony PSP są dla strażaków ochotników nieodpłatne?
- Dlaczego projekt pozbawia OSP środków z wpływów z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia od ognia?
Z wyrazami szacunku
/-/ Krzysztof Paszyk
