Europejski model sportu wymaga zmian

Unia Europejska pracuje nad nową strategiczną wizją rozwoju sportu. W jej kształtowaniu ma pomóc sprawozdanie na temat europejskiego modelu sportu, które niedawno przyjął Parlament Europejski. Dokument wzywa do działań w czterech obszarach: społecznym, zachowania wspólnych wartości i solidarności, zbiorowego zarządzania oraz wzmocnienia praw zawodników, kibiców i pracowników sektora sportu. Wśród największych wyzwań, na które nowa strategia powinna odpowiadać, raport wymienia rosnącą komercjalizację rozgrywek, zaburzającą zrównoważony rozwój sportu, oraz potrzebę ochrony praw i dobrostanu sportowców.

W przyjętym w październiku sprawozdaniu zwrócono uwagę na narastającą presję, jaka ciąży na zawodnikach w związku z coraz bardziej napiętymi kalendarzami meczów i rozgrywek.

– Przede wszystkim postulujemy ochronę sportowców europejskich przed nadmiarem rozmaitych obowiązków sportowych, które mogą decydować o ich zdrowiu. Przeciwstawiamy się takim obciążeniom, jakim są poddawani nie tylko piłkarze, ale także tenisiści, które przekraczają ramy zdrowego rozsądku i racjonalności, jeżeli chodzi o częstotliwość pojawiania się na rozmaitych arenach sportowych. Nie podoba mi się, krótko mówiąc, jak Iga Świątek jest obciążana karnymi punktami, bo niewystarczająco intensywnie uczestniczyła w sezonie 2025. To nie jest normalne –  mówi agencji Newseria Bogdan Zdrojewski z Koalicji Obywatelskiej, poseł do Parlamentu Europejskiego, sprawozdawca dokumentu na temat unijnych strategii politycznych w kształtowaniu europejskiego modelu sportu.

Rosnące obciążenie zawodników wynikające z intensywnych treningów i napiętego kalendarza startów to konsekwencja postępującej komercjalizacji sportu. To zjawisko stoi w opozycji do wizji zrównoważonego modelu rozgrywek opartego na otwartym, uczciwym współzawodnictwie, wspólnych wartościach społecznych i solidarności państw członkowskich UE. Rosnąca skala wyzwań, w opinii polityka, powoduje, że to istotny moment, w którym trzeba określić długoterminową strategię europejskiej polityki sportowej.

W raporcie wskazano na konieczność zachowania równowagi między rozgrywkami z udziałem drużyn narodowych a klubowymi. Zaakcentowano potrzebę wprowadzenia regulacji prawnych, które zobowiązywałyby kluby do zwalniania sportowców z obowiązków na rzecz uczestnictwa w rywalizacji drużyn w barwach narodowych.

– Przeciwstawiamy się wyprowadzaniu z Europy, z naszych rozgrywek europejskich, poszczególnych meczów poza kontynent. Przykładem jest Puchar Króla, była też próba przeniesienia meczu Barcelony na Florydę. Uważamy, że rozgrywki europejskie, z szacunku do kibiców w Europie, powinny się odbywać wyłącznie w Europie. Owszem, mecze towarzyskie, mecze reprezentacji mogą się odbywać w innych rejonach świata, ale rozgrywki europejskie muszą być chronione w samej Europie – podnosi Bogdan Zdrojewski.

Jak informuje eurodeputowany na swojej stronie internetowej, raport „Europejski model sportu” zaczyna już przynosić rezultaty – La Liga rezygnuje z rozgrywania meczów poza Europą.

– Pojawiły się decyzje określonych instytucji, że mecze europejskie będą chronione, że mecz FC Barcelony nie odbędzie się jednak na Florydzie. Również niektóre elementy poprawiające sytuację pań uprawiających sport po okresie urodzenia dziecka będą wyglądały lepiej niż do tej pory – informuje europarlamentarzysta z KO.

Do raportu w swoim komunikacie pozytywnie odniosła się FIFA, która po decyzji Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie piłkarza Lassany Diarry zmieniła przepisy transferowe. Organizacja wyraziła poparcie dla zawartych w raporcie postulatów, które pozwolą podnieść standardy europejskiego sportu. W pełni popiera m.in. prawo zawodników do swobodnego reprezentowania swoich krajów w reprezentacjach narodowych.

W raporcie podkreślono, że sport jest rozwijającym się sektorem gospodarki, który generuje 2,12 proc. PKB Unii Europejskiej i zapewnia niemal 6 mln miejsc pracy. Z uwagi na jego rosnącą rolę potrzebne jest nowe podejście do jego organizacji, funkcjonowania i rozwoju oraz sposobu zarządzania. Instytucjonalne zaangażowanie UE – jak wskazano – powinno się koncentrować na zapewnieniu praw socjalnych zawodników i pracowników zatrudnionych w sektorze sportu. To m.in. prawo do zrzeszania się, równego traktowania i bezpiecznych warunków pracy. Szczególne znaczenie przyznano ochronie małoletnich oraz praw kobiet, zwłaszcza w kontekście ciąży, urlopu macierzyńskiego i dążeń do zwiększenia ich reprezentacji na stanowiskach kierowniczych. W dokumencie podkreślono ponadto konieczność regulacji działalności agentów sportowych współpracujących z niepełnoletnimi zawodnikami. W realizacji tych postulatów miałoby pomóc powołanie unijnego komitetu sektorowego dialogu społecznego ds. sportu zawodowego.

Znaczenie sportu wykracza jednak poza sferę gospodarczą – to również ważny element życia społecznego i zdrowia publicznego. Stanowi nie tylko rozrywkę, ale też buduje tożsamość kulturową. Aktywność fizyczna jest niezbędna dla zdrowia fizycznego i psychicznego, niezależnie od wieku. Sport może być ponadto narzędziem do walki z izolacją społeczną i przemocą wśród młodzieży.

– Mówimy o konieczności promowania nie tylko zdrowego stylu życia, ale też uprawiania sportu, uprawiania aktywności fizycznej, która nie musi się kończyć uprawianiem sportu wyczynowo. Przywiązujemy do tego dużą wagę i apelujemy, aby te elementy znalazły się w aktywnościach promocyjnych – podsumowuje Bogdan Zdrojewski.

W sprawozdaniu znalazły się też rekomendacje dotyczące większej solidarności finansowej między sportem zawodowym a masowym. Zauważono potrzebę zwiększenia nakładów na inwestycje w infrastrukturę sportową, szczególnie na obszarach najbardziej wykluczonych, takich jak wsie i ubogie dzielnice miast. Jedną z propozycji wsparcia sportu masowego jest zwiększenie jego finansowania z budżetu programu Erasmus+ na lata 2028–2034.

Postulaty zawarte w raporcie pomogą opracować nową, długofalową strategiczną wizję rozwoju polityki sportowej Unii Europejskiej, nad którą trwają właśnie konsultacje społeczne.