Rocznica zakończenie Powstania Wielkopolskiego

W Trewirze, 16 lutego 1919 roku zawarto porozumienie między państwami Ententy a Niemcami, przedłużające rozejm z Compiègne i wprowadzające postanowienia dotyczące konfliktu polsko-niemieckiego. 16 lutego 1919 uznaje się za dzień zakończenia Powstania Wielkopolskiego.

Z punktu widzenia prawa międzynarodowego Powstanie Wielkopolskie mogło być postrzegane jako konflikt wewnętrzny Niemiec. Zapisy postanowień w Trewirze zmieniły to podejście, uznając Powstanie Wielkopolskie za czyn zbrojny Polaków.

"Przełomowe znaczenie dla powstańców, a także odradzającej się Polski miało to, że gotujące się do interwencji wojska niemieckie otrzymały ostrzeżenie, że ich akcja wywoła po stronie przeciwnej reakcję całej zwycięskiej machiny i będzie powodem do kontynuowania wojny. Warto tutaj podkreślić, że to właśnie marszałek Foch zagroził Niemcom zerwaniem rozmów i wznowieniem działań wojennych.

Pierwszorzędną konsekwencją rozszerzenia rozejmu dokonanego w Trewirze 16 lutego 1919 r. było uznanie Powstania Wielkopolskiego przez mocarstwa jako elementu czynu zbrojnego nad którego finałem pracowała właśnie konferencja pokojowa w Paryżu. Ostatecznie strona niemiecka uległa i jeszcze tego samego dnia podpisano dokument przedłużający rozejm z Compiègne na czas nieokreślony, uzupełniając jego zawartość o kluczowy dla walczącej Wielkopolski akapit, w myśl którego Rzesza miała „zaniechać niezwłocznie wszelkich kroków przeciwko Polakom w Poznańskiem”, podległym jej siłom zabroniono natomiast przekraczania linii demarkacyjnej wytyczonej wzdłuż frontu niemiecko-wielkopolskiego. Oznaczało to w istocie formalne uznanie przez mocarstwa zachodnie wyniku powstania wielkopolskiego, wyłączenie Poznańskiego spod niemieckiego zwierzchnictwa, a także otwierało drogę do wyczekiwanej przez wszystkich Poznańczyków Macierzy.

W efekcie tego 16 lutego 1919 r. formalnie zakończyło się powstanie wielkopolskie, chociaż strona niemiecka nadal przeprowadzała liczne prowokacje. Dopiero na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r. do Polski powróciła z wyjątkiem skrawków prawie cała Wielkopolska. Czyn zbrojny Wielkopolan zakończył się sukcesem. "*)

Fragment porozumienia, o największym znaczeniu dla Wielkopolski:

„Niemcy powinni niezwłocznie zaprzestać wszelkich działań ofensywnych przeciwko Polakom w Poznańskiem i we wszystkich innych okręgach. W tym celu zabrania się wojskom niemieckim przekraczania następującej linii: dawna granica Prus Wschodnich i Prus Zachodnich z Rosją aż do Dąbrowy Biskupiej, następnie poczynając od tego punktu linii na zachód od Dąbrowy Biskupiej, na zachód od Nowej Wsi Wielkiej, na południe od Brzozy, na północ od Szubina, na północ od Kcyni, na południe od Szamocina, na południe od Chodzieży, na północ od Czarnkowa, na zachód od Miał, na zachód od Międzychodu, na zachód od Zbąszynia, na zachód od Wolsztyna, na północ od Leszna, na północ od Rawicza, na południe od Krotoszyna, na zachód od Odolanowa, na zachód od Ostrzeszowa, na północ od Wieruszowa, a następnie od granicy śląskiejˮ. *)

W efekcie tego 16 lutego 1919 r. formalnie zakończyło się Powstanie Wielkopolskie, choć strona niemiecka nadal przeprowadzała liczne prowokacje. Rozejm w Trewirze potwierdził jednoznacznie zwycięstwo Powstania Wielkopolskiego. Mocarstwa zachodnie uznały w ten sposób wyłączenie Poznańskiego spod niemieckiego zwierzchnictwa, automatycznie otwierając Wielkopolanom drogę ku Niepodległej Polsce. Ostatecznie, na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r.  ustalono, że prawie cała Wielkopolska została przyłączona do Polski. 

*) Źródło IPN/portal przystanekhistoria.pl